8
Koha pa variacione jetësore dhe izolimi në një qytet të vogël, nuk mund të lehtësoheshin, veçse duke e humbur mendjen me studime dhe punë krijuese. Brenda katër viteve të programit, pas ecejakeve të shumta në Tiranë dhe netëve të gjata i mbyllur në vetminë e dhomave të hoteleve, kisha likuiduar tërësisht provimet e universitetit. Provimi i formimit në letërsi duhej dhënë para një komisioni të gjerë. Duke vënë re ngulmin për të rrëmbyer notën e lartë me çdo kusht, ata bënë mjaft pyetje shtesë. Dhe pasi morën përgjigjet e pritura, kureshtjen për një rast të tillë në korrespondencë, e shuan me ftillimin e pedagogut Xoxa, i cili i sqaroi se isha krijues me disa botime. Kur mbaruan të gjithë studentët, më thirrën veçmas dhe prita përgëzimet me emocion. Por gëzimin e vërtetë e provova, vetëm ditën kur mora në dorë diplomën me dy kapakë të trashë blu, ku ishte shkruar me shkronja kapitale: “I jepet titulli mësues i letërsisë dhe i gjuhës shqipe për shkollat e mesme. “ Me këtë titull të fituar me aq mund, ëndrra ime, e endur nëpër mjegullinën e shumë viteve, doli në dritën e vërtetë. Vetëm tani kisha të drejtën ligjitime të kërkoj vendin e punës dhe pagën që më takonte.
Por vendet në shkollën e mesme të qytetit ishin uzurpuar nga gratë e kuadrove. Dhe u detyruan të më kalojnë mësues në dispozicion. Të jepja pak orë letërsi në gjimnaz dhe kohën tjetër të merresha me ngritjen e kabineteve të shkollave të rrethit. Kësisoj rroga bëhej diçka më e mirë me dietat. Ky variacion më pëlqeu. Do të luftoja këtej e tutje me të dy armët e siguruara me përpjekjet vetjake, pa asnjë përkrahje të shtetit. Kur dikush më diktonte: “ Do punosh atje ku ka nevojë atdheu se të ka dhënë shkollën!” I përgjigjesha: “ Do punoj atje ku kam nevojë vetë, se veç vetes s’i kam borxh askujt.“
Si mësues, ndjeva tani se pata një hapësirë frymëmarrjeje të re. Veç të tjerash, kisha hyrë në linjën e trashëguar. Ndonëse s’mund të vlerësohet si absolute, pasi i ati i Kantit nuk ishte filozof, po samarpunues.
Emri bënte, nganjëherë, që redaktorët e rinj të mos kujdeseshin për të dhënat biografike të autorëve. Mjaftoheshin të ishe krijues i njohur nga opinioni dhe të kishe nivel ideoartistik të botuar. Kështu ndodhi edhe me dhjetë poezitë e mia, të zgjedhura nga redaktori i televizionit për t’u recituar në emisionin e poezisë patriotike. Aktori i teatrit kombëtar Basha dhe aktorja Luiza kishin përgatitur një interpretim letraro-muzikor që zgjati pothuaj njëzet minuta. U ndjeva krenar sa s’thuhet, në një kohë kur kisha mjaft nevojë të forcoja pozitat në opinionin e rënduar provincial. Por në mënyrë krejt të papritur dhe ogurzezë, të pasnesërmen te “Zëri i popullit”, gazetari i këtij organi, Mustafa, botoi “pretencën” e vet, me të cilën më dënonte me vdekje në mbarë opinionin shqiptar. Shkrimi ambicioz: “Përse duhet të recitohen poezitë e këtij autori, kur dihet cili është ai nga përbërja?” u publikua me një tirazh prej njëqind e tridhjetë mijë kopjesh. Pasi leximit me një frymë të këtij shkrim vrastar, m’u duk sikur u lëshua nga qielli një kupolë e rëndë metalike dhe më zuri nënvete. Rreth një javë, nuk dola fare nga shtëpia, për t’u shmangur paksa nga reagimet e padëshiruara. Por ndërkohë, thura një letër për anëtarin e byrosë politike, shokun Foto, që mbulonte ideologjinë në Komitetin Qendror. Ndërmjet të tjerash, i shkrova: “Cili është faji im, që duhet të demaskohem publikisht, mos vallë se kam bërë disa poezi ku shpreh dashurinë për atdheun dhe e lartësoj atë? Poezitë i zgjodhi televizioni pa dijeninë time, duke i gjetur të arrira nga ana ideoartistike. Nëse ju nuk e shihni diku fajin tim, atëherë duhet të mbahet qëndrim për autorin e këtij shkrimi, i cili më pushkaton padrejtësisht para gjithë opinionit, duke përdorur gazetën e Partisë për të shfryrë dufet e egoizmit personal, se nuk u recituan vjershat e tij.”
Pas dy javësh u thirra me shkresë nga sekretari i organizatës së partisë të kësaj gazete. Ai bashkë me zëvendësin, kumtuan se ishin porositur nga shoku Foto, të më kërkonin ndjesë për gabimin e gazetarit Mustafa, ndaj të cilit byroja e organizatës kishte marrë masën e largimit nga puna. Gjë që s’më ngjalli asnjë emocion. Bëra të qartë thelbin e kërkesës. Goditjen e kishin marrë vesh lexuesit anekënd vendit. Tani ata duhet të merrnin vesh edhe se ajo më ishte bërë padrejtësisht, që të lehtësohesha nga opinioni. Mirëpo, sipas tyre, përgënjeshtrimet nuk ishin në praktikën e kësaj gazete. Nuk rashë aspak dakord me ketë përfundim. Dhe mbas ngulmit tim të zgjatur, se duhej gjetur rruga për pastrimin e baltës publike të hedhur nga gazeta, pranova alternativën e tyre. Të shkruaja një reportazh, botimi i të cilit do të vërtetonte të kundërtën. Shkrimin, për turneun e grupit artistik të Librazhdit në disa rrethe të Veriut, e pëlqyen dhe e botuan. Por në të njëjtën kohë, një copëz e vogël e trurit tim kërkonte ende përgënjeshtrimin. Krejt i habitur, pak më vonë mora vesh, se autori Mustafa ishte vendosur me punë në Institutin e marksizëm-leninizmit, që drejtohej nga gruaja e diktatorit.