40
Punimi i materialeve grafike në seri, bëri që për më pak se dy muaj e gjysmë, të plotësoj stendat e reparteve të varur nga Brigada e Punës. Quhej ekzaktësisht “e punës” nga i tërë opinioni, ndonëse për t’ia zbutur disi namin e keq, ia kishin ndërruar në “Brigadë xheniere”. Por repartet e vërtetë të xhenjos, me ushtarë të “pastër” nga biografia, ishin antiteza jonë.
Shkela pothuaj në të gjithë këta reparte për të montuar stendat. Në Kashar, Tarinë e Sukthit, Manati e Lezhës e gjithandej ku hapeshin kanale të thellë mes baltërave e ngriheshin mure mes ngricave. Dhe kudo m’u plagosën sytë, nga ato skena rrëqethëse, ku ushtarët e laparosur mblidheshin mbrëmjeve të drobitur e kokulur si në kampet e përqendrimit. Dhomat ushtarako-politike, që ngrija në këto reparte, ishin për ta, si të vendosje ilustracione për Hitlerin në Mathauzen e Dakau.
Pas kësaj pune voluminoze, në vend të lejes, komandanti i brigadës, tejet i kënaqur, më dërgoi në hidrocentralin e Ulzës, ku i kishte premtuar drejtorit bërjen e direktivave të pesëvjeçarit. Fill i vetëm dhe me rripat e çantës së shpinës shtrënguar, arrita pasdite në hidrocentral. Ishte një pamje çuditërisht e heshtur. Dukej sikur të gjitha thirrjet tona shumëzërëshe, me pathosin e zjarrtë “revolucionar” të dikurshëm, i kishte shuar liqeni. Kërkova të shoh mjekrën vigane të Marksit, me të cilën e kishte krahasuar poeti Kadare derdhjen e ujërave nga diga. Por asgjë e tillë nuk dukej, përpos gurgullimës së ujit, si burim i nëndheshëm, në themelet e fasadës së madhe prej betoni, që lidhte dy brigjet. Hidrocentrali punonte në qetësinë e vet dhe shtyllat e çelikta përcillnin mistershëm energjinë elektrike. Pa u treguar nihilist, për bëmat e mira të kohës, ndonëse me shfrytëzimin socialist të krahëve të papaguar, tani një farë krenarie ndjeva edhe unë, që kisha punuar këtu dhe kisha bërë breshka emulacioni.
Drejtori më parashtroi kërkesën, për t’i punuar direktivat në gjashtë stenda të mëdha sa një qilim secila. Me to do të mbulohej e gjitha fasada e ndërtesës anësore të digës, ku ishin vendosur transformatorët e mëdhenj. Pastaj duke dëgjuar se kisha qenë këtu vullnetar dhe duke vënë re kureshtjen time për hidrocentralin, ai më shoqëroi nëpër sallën e agregateve. Ndërkohë që po më shpjegonte për gjeneratorët e mëdhenj të prodhimit të energjisë, sikur të isha ndonjë personalitet i madh, befas më pushtoi tërësisht kriza e identitetit. Mendova, sikur ky drejtor të merrte vesh tani, qoftë edhe për një nga ato kolonat e tmerrshme të shkruara në biografinë time, ç’farë do të bënte vallë?!... Dhe atë çast fillova të ndjehem mjaft keq.
Kisha përvojën praktike të fituar në punët e repartit, për hedhjen e figurave ilustruese, por tani më duhej të rritja mjaft përmasat. Dhe këtë e arrita duke i ndarë tabelat katërmetërshe me kuadrate. Mënyrë zmadhimi kjo e filluar qysh herët në Sarandë me fotografitë dhe e ushtruar në të gjithë portretet e punuar me dorë. Por këtu duhej ta bëja vizatimin e figurës me penel të trashë dhe të dilja për të parë raportin me modelin e vogël nga dhjetë metra larg. Ishte punë jo e lehtë.
Ditët e mia këtu u bënë të këndshme dhe fituan një element të ri, kur në mensën e kolektivit takova shokun e fëmijërisë, Pirron. Fytyrëquksi i familjes Doraci, sa më pa, hapi krahët, i mahnitur që po më takonte aty. Ishte bërë mjek dhe punonte në ambulancën e hidrocentralit. Më shkoi ndër mend, se për një kohë kaq të gjatë, diçka duhej të isha bërë dhe unë, po të më kishin dhënë mundësinë të vijoja shkollën...Pirroja mori në magazinë një krevat hekuri për mua dhe e vendosi te dhoma e vet. Kështu koha ecte shpejt dhe ne i trazuam të gjitha rrangullat e kujtesës së përbashkët fëminore për qytetin e lindjes.
Ishte befasuese edhe për mua, që i kisha punuar stendat e mëdha i shtrirë barkas, kur ato u vendosën në lartësinë e nevojshme. Figurat shumëngjyrëshe plot shkëlqim, me oxhaqe uzinash gjigante, traktorë dhe vajza me tufa kallinjsh në duar, vaporë dhe aeroplanë që çanin hapësirat, çifte me fëmijë të qeshur, të shoqëruara me shkrime dhe shifra shpresëdhënëse, dukeshin sikur për Shqipërinë do të agonte vërtetë një kohë e begatshme, e cila nuk erdhi kurrë. U mblodhën inxhinierë, punonjës e banorë, për të parë tabelat me përmasa të pazakonshme. Nuk u besohej, se ai që i kishte bërë, ishte pikërisht ushtari me rroba doku aty pranë, të cilin e shënonin herë pas here me gisht. Në fund, pas shumë falënderimeve personale, drejtori më shpërbleu me gjashtëmijë lekë, që ishin për kohën baras me dy rroga të Kleas.
Ishte pragu i Vitit të Ri dhe shkova në shtëpi me xhepin të mbushur si asnjëherë. Dy zogjtë e mi festuan me shumë lodra dhe me tryezën plot. Ato tri ditë, edhe ne me Klean e ndjemë veten të lumturuar dhe thurëm ëndrra për të ardhmen. Ndoshta me duart e mia të stërvitura, mund të jetonim më mirë dhe t’i rritnim fëmijët në normalitet.