14
Ai që quhej “Këndi i kuq”, ishte një dhomëz e thjeshtë, ngjitur me zyrën e shtabit të sektorit. Në disa stenda me beze të kuqe, ishin afishuar citate dhe fotografi revistash nga puna në hidrocentralin e Ulzës. Dy rafte, tip bufeje të lyer me bojë bari, mbanin sërënditur libra dhe broshura. Kryesisht me fjalime të drejtuesve kryesorë të Partisë dhe disa përkthime nga letërsia artistike botërore, sidomos ruse.
Kisha mbaruar gjashtë orët e punës dhe gjeta rastin të hyj për të kërkuar ndonjë libër. Normisti i sektorit kishte lënë derën hapur dhe diçka plotësonte te tabelat e emulacionit. Përshëndeta Kolë Gjinin, që e kisha parë disa herë te traseja e në raportimet e normës para vullnetarëve të rreshtuar. Ishte djalosh simpatik rreth të tridhjetave. Kishte flokë të zinj të shtruar anash, fytyrë gjatoshe, sy të mprehtë dhe hundë tipike malësori. Mbante gjithmonë veshur një kostum blu të thellë me vija. Ai më hodhi një vështrim të çastit dhe ma ktheu përshëndetjen qetësisht. Pastaj ktheu shpinën dhe vijoi të vendoste shifrat mbi një tabelë, ku breshka ishte vizatuar si gamile. Më vrau sytë ajo figurë e përçudnuar
- A mund të bëj një breshkë më të saktë? - theva heshtjen me druajtje.
Kolë Gjini u kthye rishtas dhe më kundroi një grimë ngultas me mosbesim.
- Po, more! - tha pas pak duke lëvizur nga vendi dhe më zgjati shishen e tushit bashkë me penën redis.
Për mua, që isha ushtruar me portrete njerëzish, breshka ishte punë që mund ta bëja edhe me sy mbyllur dhe prapë të dilte e saktë. Ai më ndoqi me sy kureshtarë e u befasua kur pa, se me pak lëvizje të penës, mbarova breshkën me të gjithë kuadratet e samarit dhe fillova gomarin në një letër tjetër. Pastaj, pa e pyetur fare, bëra edhe një kamion “Zis”, me gjithë shoferin si dhe aeroplanin në fluturim, me pilotin brenda kabinës transparente.
- Heu, bre! - ia bëri Kolë Gjini krejt buzagaz, duke më matur me sy nga koka te këmbët. - Po pse, mor jahu, s’na paske thanë se je pikturist i mbaruem, e na po qesim sytë këtu, tue ba dhinë për breshkë e lopën për gomar?!...
Nuk fola. Vetëm buzëqesha, për t’ia lënë radhën e fjalës sërish. Po edhe ai nuk foli më tej. Doli menjëherë dhe u kthye pas pak me komandantin e shtabit të sektorit, një burrë energjik i gjatë e fytyrëgjerë me emrin Përparim.
Pasi i largoi sytë i kënaqur nga ato katër vizatime, komandant Përparimi tha vendosmërisht:
- Qysh nesër ti do punosh këtu!... Kolë, jepi të gjitha materialet e punës dhe porosit te karpentieri tabela shëtitëse për të gjitha skuadrat e sektorit. - më shtrëngoi dorën përzemërsisht dhe u kthye në zyrën e tij, te dera ngjitur.
Heshta mendueshëm. Ndonëse ndjehesha i gëzuar, një pyetje e frikshme më vërtitej brenda trurit: “Po damka ime... më lejon ajo ta bëj këtë punë?... Fundja, tani jam vullnetar hidrocentrali, a nuk është kjo një lloj pudre që e mbulon të mos duket?!” Meditova kështu dhe sikur u qetësova. Pasioni i moshës më nxiste, që krahët e suksesit t’i provoja sërish, ndonëse s’kisha me çfarë t’i ngjitja tjetër, veç dyllit që shkrihej shpejt…
Kolë Gjini më dorëzoi të gjitha pajisjet që gjendeshin aty, bashkë me dollapët e bibliotekës, për të cilët u gëzova më tepër. Fillova qysh atë ditë të shfrytëzoj kohën e lirë. Ishte një argëtim me të cilin mund të gënjeja mërzinë, por që pak nga pak m’u kthye në pasion të këndshëm. Lexova vepra të Fadajevit, Gorkit, Hygoit, Servantesit... Afërsisht dyzetë e ca libra për tre muaj. Shpejt e ndjeva veten në një botë tjetër, plot ëndrra, dëshira e mendime të mprehura mirë për jetën. Ndërkohë, mbusha qindra tabela me breshka dhe gomerë, ku në samarin e tyre u endën shumë skuadra, e individë. Dhe më pak në karroceritë e kamionëve e në krahët e aeroplanëve. Emrat e tyre dhe shifrat e përqindjeve, qarkullonin çdo ditë nëpër të gjitha lakadredhat e rrugës Ulëz–Burrel, që po hapej me krahët qyl të rinisë shqiptare; Brezi që përjetonte thellësisht nënshtrimin fizik e shpirtëror të shprehur me vargjet migjeniane: “O vullnete të ndrydhuna, o vullnete të shtypuna.“
Normistit simpatik i bëra një portret dhe komandant Përparimit i zmadhova një fotografi familjare. Tani sytë e tyre më vështronin ngrohtësisht. Dhe them se këtë e meritova, për arsyen e vetme, se shtabi i sektorit të Kokërdhokut u vendos në krye të klasifikimit të sektorëve të hidrocentralit. Për emulacionin e shpërthyer aty, shkruan disa herë gazetat, buletinet dhe Radio Tirana përmendi emrat e tyre.
Ditët i ndjeva akoma më të lehta, kur një vajzë e hajthme beratase, me një bluzë me vija zebre të puthitur pas gjoksit dhe me pamje engjëllore, kërkoi t’i zgjedh një libër. I dhashë romanin e Hygoit “Viti ‘93”. E pëlqeu dhe erdhi sërish e sërish. Derisa i bëra një portret e u miqësuam. Romantikja nga Lapardhaja më ftoi dy herë të uleshim te një lëndinë me luledele. Nga ai këndvështrim piktoresk dukej pellgu i madh i Ulzës ku do të krijohej liqeni. Aty komentuam disa nga dashuritë e personazheve të lexuar. Por nuk arritëm asnjëri të flasim për dashurinë vetjake, sepse na hyri në mes një “zagar”.
Nuk e teproj duke e quajtur kësisoj, po të përfytyrohet një gagaç, që hante fjalët sikur përtypte saçma, me një fytyrë të skuqur si lafshë këndezi. Trupin e tij të çrregullt e kishte mbuluar një kostum gri me kuadrate të mëdhenj, si klounët e cirkut. Ishte i madh në moshë dhe merrej me bashkimet profesionale të Ulzës. Në një valle popullore e kapi përdore këtë vajzë të brishtë dhe nuk e lëshoi asnjë çast. Vinte çdo pasdite nga disa kilometra larg. Dhe i qepej, si ata larot e rrugëve me sy të kuq, që pasi të marrin erë, vijnë nga prapa e nuk të ndahen, edhe kur i përzë duke përplasur këmbët. Gjatë të gjitha valleve ngjitej pas saj dhe i dërdëlliste pareshtur te veshi. Me aq ngulm, sa sedra e tij nuk prekej edhe sikur ajo t’i hidhte përsipër kovën me ujin e pistë ku kishte larë të brendshmet. Dhe ndodhi, që vajza nga Berati e lagu një herë me kovën e ujit, teksa spërkaste sheshin para hyrjes së fjetores. Pa ditur se ai e priste i mbështetur pas derës.
Nuk di në cilën nyje të shpirtit u lidhën fijet e tyre të padukshme, që më tej ajo shkoi u ul me të, te lëndina me luledele. Dhe unë te stolat e mi të këndit të kuq, me zemër të thyer. Shumë herë pyeta veten, “Mirë, ai që sheh te pamja e saj një zogëz, po ajo çfarë sheh te pamja e tij prej ariu të murrmë, mos vallë ndonjë pëllumb?” Me siguri kjo mund të ishte një verbëri e çastit. Dhe më vonë ajo e braktisi, po tashmë edhe unë kisha bërë shpirtërisht të njëjtën gjë për të.
Sadoqë i bëja bisht afrimit me Fatriun, krejt papritur, një pasdite ai u ndal te dera ime. Po më vështronte ngultas, me atë buzagazin e vet të shtrembër e shpotitës. Rritja kishte ndryshuar disi përmasat e tij, por jo fizionominë aq të ngulitur në kujtesë nga koha, kur atë bukëshkalë e ushqeva bujarisht me katërqindgramshin e triskës sime.
- Më njeh mua?- tha me një farë fodullëku.
- Je një i pabesë, që nuk meriton të njihesh dy herë, - ia ktheva me ton të ftohtë pa e vështruar në sy. - Me një të njohur dhe më le në gojën e ujqërve e në biçakun e kusarëve...
Pikërisht në çastin kur bëhej gati të fliste, ndoshta diçka justifikuese, hyri brënda Kolë Gjini. Fatriu u detyrua të largohej dhe me ftohtësinë time të mëvonshme, nuk i dhashë asnjë mundësi tjetër të afrohej. Miqësia është si pema, kur thahet një herë, s’gjelbëron më. Pema jonë ngriu dhe u tha para shumë vitesh nga ciknat e borës, kur për shkak të tij mund të kisha humbur jetën.
Pas meje, edhe motra shpëtoi nga puna e rëndë. Ajo me dy shoqe, u rregulluan në kuzhinën e mensës. Do të qëronin asortimentin e ri të patateve, që u shtua, pasi u shty afati i qëndrimit. Vjollca u lehtësua jo vetëm për vete, por më ndihu dhe mua. Shpesh te tryezat e gjata të mensës, më dërgonte me shoqet ndonjë racion bukë të tepërt, apo ndonjë pjatë me makarona. Fat i madh ky për mua, kur problemi prioritar i ditës së njeriut ishte qetësimi i stomakut.
Ishte e diel paradite kur u lajmëruan të gjitha brigadat e sektorit, të zbrisnin në Ulzë. Do të jepte koncert një ansambël kinez. Në mes të sheshit të madh, poshtë vendit ku ngrihej diga, ishte vendosur një podium me dërrasa, flamuj të shumtë dhe portrete. Për afër një orë buçitën në veshët tanë diftongjet e shpeshtë të gjuhës së pakuptueshme. Dhe na farfuritën në sy ngjyrat e ndezura të “mikut të madh” aziatik. Brohoritëm parulla të përsëritura, që hidheshin nga kreu i turmës, për miqësinë shqiptaro-kineze dhe për disa çaste të gjata sheshi ushtonte nga britmat “Enver- Mao Ce Dun!” Më kapi veshi aty pranë një zë femëror, që bërtiste me sa i nxirrte fyti dhe përplaste duart pareshtur: “Eve-Gërdam Gërdum, Eve-Gërdam Gërdum!“. Ktheva kryet dhe pashë një grua konispolate me tumane. Në fytyrën e saj të rrëgjuar spikaste ngjyra e patëllxhanes. Qafa e thatë, e përshkuar nga një mori rrudhëzash të dendura, i ngjante asaj të pulës së detit. Qesha me vete dhe vijova të ndjek programin. Por sërish më tërhoqi vëmendjen një dialog i çuditshëm që u zhvillua me të. Dy persona, me xhaketa të ënjtura nga revolveri, e pyetën:
- Si quhesh ti?
- Haxho Durla...
- Në cilën brigadë je?
-Të Konispolit... - u gjegj ajo dhe i shigjetoi me një vështrim të shtrembër. - Pa çish kini me mua që m’i bëni këto pietla?...
- Mbylle gojën, kërmë e qelbur, mos u tall me udhëheqësit, se ta tregojmë ne qejfin!...
- Uëk!.. - ia bëri ajo sikur u mbyt, i kundroi e frikuar, mbylli gojën në çast, si ta kishin kapur për fyti dhe ata shkuan diku më tej.
Të nesërmen, teksa ndodhesha në këndin e kuq, duke u marrë me tabelat, dëgjova pjesën e dytë të këtij dialogu. Zërat vinin nga zyra e komandantit të sektorit, me të cilën më ndante fija e kompesatës.
- Në radhët e vullnetarëve të tu ka armiq që kanë brohoritur fjalë tallëse për udhëheqësit e mëdhenj... - tha njëri zë.
- Kush janë këta? - pyeti zëri i Fuatit, komandantit të brigadës së Konispolit.
- Haxho Durla, quhet...
Komandant Fuati qeshi me zë të zvargur.
- Ajo është budallaqe me tru të hallakatur...
- Pse, budallenj ke sjellë në hidrocentralin “Enver“ ti, shoku komandant?
- Nuk i kam sjellë unë, shoku operativ, i futi në listë këshilli popullor. Kundërshtova, po më thanë, s’ka kush i ushqen, le të hanë ca kohë bukë andej e të bëjnë ndonjë punë...
Replikat nëse duhej të merrte njerëz me të meta mendore në brigadë, apo nuk duhej, vijuan gjatë. Pastaj komandant Fuatit iu dhanë udhëzime, që me anën e sekretarëve të rinisë dhe të komandantëve të skuadrave, të mbahej brigada nën vëzhgim të rreptë. Të përgjohej çdo vullnetar, çdo shprehje pakënaqësie që shfaqej mes të rinjve, apo tentativë për të dezertuar nga aksioni. Në fund ata dolën nga zyra së bashku. Pashë se shkuan në mensën e sektorit, për të ngrënë drekë me ushqim të zgjedhur, para kthimit të aksionistëve nga puna.