5
Pasdite vonë, kur filloi të errej, një motobarkë ushtarake na mori dhe na lëshoi në portin e Vlorës, si dy dengje pa markë.
Nisëm të gjurmonim kuturu në drejtim të qytetit. Ndonëse kisha mbetur befas në mes të katër rrugëve, atë natë ndjehesha çuditërisht i qetë. Fatriu, si më i madh, rrekej të dukej fare pa merak në fytyrë, gjë që më bënte edhe mua të mos frikohem. U vërtitëm varavingo rreth dy orë rrugëve të Vlorës, duke pyetur njerëz të rastit, për ndonjë vend fjetjeje pa pagesë. Kisha menduar që tetëdhjetë lekët e fshehura thellë në kuletë, t’i përdorja vetëm për racionin e bukës. Edhe Fatriu kthehej nga Shkodra pa asnjë kacidhe të tepërt në xhep. Pas shumë hallakatjeve të kota, aty nga ora njëmbëdhjetë e natës, një kalimtar na tha, se mund të rregulloheshim te një kapanon i ndërmarrjes së ndërtimit, që gjendej në periferi. Të mërzitur e të lodhur për vdekje, u nisëm zvarrë-zvarrë. Kisha në duar valixhen prej kartoni me librat dhe fletoret e shkollës, e cila, pas asaj odiseje, më dukej si e mbushur me plumb. Fatriu me ecjen e vet prej çobani kapadai, tregohej krejt mospërfillës për ngarkesën time.
Ecejaket nëpër lakadredhat e rrugicave të errëta, më morën frymën. Më së fundi, rreth orës dymbëdhjetë e gjetëm edhe kapanonin shpëtimtar. Dikush në errësirë, që nga drita e cigares i dalluam vetëm mustaqet, dëgjoi shpjegimet tona të vajtueshme. Pasi u mbllaçit disa herë dhe thithi cigaren fort, na çoi të flinim te një shtroje përtokë, ku atë natë mungonte një punëtor. U mbuluam menjëherë me velenxat e leshta me erëmim të rëndë, që kishte shtroja dhe pas pak na zuri gjumi si të vdekur.
Gjumin aq të ëmbël të atij mëngjesi, na e shkundën nga qepallat qysh herët zhurmat e zgjimit të muratorëve, që bëheshin gati për në objektet e ndërtimit. Pas tyre u çuam edhe ne, për të dalë në rrugën e madhe. Kokën e ndjeja mbi supe tepër voluminoze, paksa më të rëndë se valiçja. Por dhe Fatriu po çapej aq marrakëmbësh, sa u pengua te një çengel i ngulur në rrugë dhe ra barkas. Ai u shau nënën me fjalë të pista, jo vetëm hekurishtes, po edhe atyre që e kishin prodhuar dhe ngulur aty ku kalonin njerëzit. Këtë e bëri pa marrë fare parasysh, se ne ishim të çartallosur nga ditënata e mëparshme. Dhe për më tepër, çengeli i kapakut të pusetës ishte në vendin e vet të natyrshëm.
Agjencia e pasagjerëve gjendej në qendrën kryesore të Vlorës, përskaj ndërtesës së gjykatës. Turma njerëzish kishin zënë radhë para dy sporteleve. Të tjerë, vinin njëri pas tjetrit për të pyetur. Dëgjuam, se kamioni me stola, që quhej “Posta e Sarandës” e bënte linjën vetëm të mërkurën dhe të shtunën. Për fat të mirë, atë ditë ishte e mërkurë. Por biletat priteshin pesë ditë përpara. Madje ishin prerë edhe për të shtunën e ardhshme. Pritëm me ankth, derisa u shfaq kamioni “Zis”, i mbuluar me mushama. Shpresonim se mos në stolat e tij mbetej ndonjë vend edhe për hallexhinj si ne. Por aty pamë, se me ç’vërsulje dyndeshin njerëzit për të hipur. Dhe me ç’egërsi i mbërthenin policët për krahësh e i lëshonin si thasë përtokë. Sa hap e mbyll sytë, stolat u shtrënguan me njerëz, si fishekët në gjerdan. Madje hipën jashtë vendeve edhe disa ushtarakë, të cilët e shndërruan gjerdanin në karikatore. Folëm, u ankuam, u lutëm me përvujtuni. Por aty, hallin tonë s’e qante kurrkush.
- Këtu, mo birazer, janë të tërë, o mete për vete, po eja të ikim! - e mbylli kapitullin e asaj dite Fatriu, që fliste rrallë.
- Ku të vemi? - mërmërita tejet i brengosur.
- Nxirre atë triskë, ku e ke, na merr nonjë krodhe bukë!
- Po ti, ku e ke triskën tënde? - iu ktheva me merak, duke menduar se katërqindgramëshi im ishte vetëm dy kafshata për gojën e tij të madhe, të qerthulluar me push të zi.
- Ç’triskë, mo derëzi, ku ka triskë fshatari!
- Kur s’ka, çfarë ha? - e pyeta me habi.
- Ha rripin! - tha me mllef. - Kush piet për ne fatzinjtë. Nga ne duan vetëm taksa e detirime, misër, grurë, e lesh me qime...
O lele, ç’më gjeti, dashkam ta ndaj edhe kotheren time, mendova.
Blemë bukën e përzier me misër te një dyqan, ku radha e burrave ishte mjaft e gjatë. Qysh në dy hapat e parë, Fatriu e kullufiti pjesën e tij.
- Ju qitetarët ngopeni shpejt, andaj u jep qeveria kaq pak! - shprehu sipas mënyrës së vet përshtypjen e pangopësisë.
- Me qeverinë s’ke punë, - ia preva, duke kundruar përqark mos na kishte dëgjuar njeri. - Bukën ta dhashë unë nga racioni im. Qeveria s’di gjë se ne e ndajmë triskën që i jepet një njeriu...
- Pse, po ta dinte, do të të jepte dy triska? - qeshi me shpoti. - Babai im thotë kjo qeveri u jep njerëzve aq sa, të mos u ulërijnë zorrët, se nuk ia ka qefi të dëgjojë të qarat e plëndësave të tyre.
E këqyra i çmeritur, për t’ia parë edhe në fytyrë atë guxim të tepruar.
- Babai yt flet ashtu, se nuk i ka provuar hekurat e ndryshkur në duar! - u shkreha prerazi.
Ai më vështroi me dyshim.
- Ore, mos je gjë djali i nonjë sigurimsi ti?
- Jo, jam djali i një të burgosuri për fjalë politike, si këto që thua ti dhe ai babai yt...
- Ç’thua, mo djall i madh? - qeshi dhe më hodhi dorën mbi shpatulla, duke kërkuar shpjegime me një varg të gjatë pyetjesh.
Përgjigjet që i dhashë për babanë dhe familjen, e shtynë të bëhet më i afërt.
Dolëm në rrugën e kamionëve. Pritëm gjithë ditën, deri në mbrëmje vonë. Por asnjë nga shoferët e rrallë, që kaluan atë ditë drejt jugut të Vlorës, nuk na i hodhi sytë. Aq më pak, kur ndonjëri pyeste për pagesën dhe ne i qanim hallin, se kishim mbetur pa të holla. Kur u bë natë, filluam të mendojmë sërish për vendin e fjetjes. Te kapanoni i ndërtimit nuk mund të shkonim prapë, sepse ishin kthyer të zotët e dyshekëve nga shtëpitë ku kishin shkuar një natë më parë. U vërtitëm rretheqark tri orë të mira dhe së fundi shkuam të mbështetemi te dera e madhe e gjykatës, që ishte pranë agjencisë. U afruam, duke i bërë veshët pipëz, se mos na pikaste njeri. Por aty s’ndihej asnjë frymë e gjallë. Për habinë time, në çastin që rëndova shpinën te njëra nga kanatat, dera u hap e tëra dhe rashë së prapthi në errësirë.
- U ka thënë allahu në vesh, ta lënë hapur për ne, që të mos na hanë qentë e pazarit! - u shpreh me gëzim Fatriu.
U ngjitëm ngadalë shkallëve dhe ndaluam te dera e mbyllur e korridorit. Fatriu provoi dy-tri herë ta hapë me forcë.
- Je budalla me guxim prej të çmenduri! - i shfryva i frikuar për ç’ka po bënte.
- Jam i mënçuri i dynjasë... - më korrigjoi ai.
- Nuk e di ti, që këtu brenda sjellin ata që u kanë vënë hekurat për t’u qethur kokën! – ia bëra të qartë.
- Mua s’kanë ç’më qethin se jam bërë xero me kohë, po duhet të qethen ata, që kanë lënë derën hapur! - qeshi Fatriu dhe hoqi kasketën, fërkoi flokët e prerë fare shkurt.
U përtypa një grimë dhe s’fola. Më bënte përshtypje guximi i tij përpara çdo pengese.
- Kur je kaq trim, pse s’hipën me forcë edhe në postën e Sarandës? - e pyeta me kërshëri.
- Po s’ikëm dot deri pasnesër që vjen posta, do i hipi se s’bën! - u gjegj i vendosur.
- Të shohim. - ia ktheva me mosbesim dhe heshta.
- Oh, ç’më këndojnë zorrët një këngë labçe me shumë iso! - devijoi nga biseda papritmas.
- Do presim deri nesër, sa të hamë edhe dy kafshatat e latës tjetër. - i thashë, duke menduar me trishtim, se po ta haja të gjithë bukën vet, do kisha më pak uri këtë natë. Por edhe Fatriu kishte filluar të më dhimbsej e po më pëlqente tipi i tij, pak sharnavello, po guximtar i lezetshëm.
Po na kaplonte gjumi keqas dhe nuk mund të duronim më tej. Shtruam nënvete nga dy libra të valixhes prej kartoni dhe u mbështetëm pas derës së korridorit. Mesnata ishte e ftohtë dhe sado që u ngjeshëm te njëri-tjetri, ky lloj gjumi ishte torturë.
Dolëm nga dera e jashtme pa aguar mirë, që gjithsesi të mos na gjenin brenda gjykatës. Dhe për më tepër, të mos i prishnim punë vetes për natën tjetër, nëse do të mbeteshim aty. Pasi hodhëm sytë përqark, se mos na diktonte ndonjë polic, shkuam të presim lindjen e diellit para derës së agjencisë. Për të qenë në pritje, gjithsesi, se e dinim që mjet tjetër s’kishte.
E shtuna e kamionit të mbuluar me mushama, mezi erdhi. Ishim vërdallosur rrugëve dy ditë të plota, pothuaj me barkun bosh. Se katërqindgramëshin shpëtimtar, e kishim sa për të mbajtur shpirtin gjallë. Sakaq diferencën e tetëdhjetëlekshit, po e ruaja me fanatizëm për bukën e triskës, duke prishur vetëm nga katër lekë në ditë. Shpirtin e kursimit ma kishte ngulitur babai, kur ndante racionet e marmelatës sa një karamele. Fatriu nuk e dinte saktësisht buxhetin tim varfanjak, që kishte buruar nga zbokthi i shpinës së plakës Xhexhe. Dhe s’kishte pse ta dinte, përderisa ia qetësoja disi klithmat e zorrëve. Shpjegimet e tjera i shihja të panevojshme. Madje mund të ishin të rrezikshme.
Zumë radhën te dera e agjencisë që në orën pesë të mëngjesit. Menduam t’i qanim hallin përgjegjësit, kur të vinte për të hapur sportelin. Kisha përgatitur disa fraza, me të cilat mund ta prekja në shpirt. Shpresoja të vinte dorën në zemër për dy të mjerë, të mbetur rrugëve. Mirëpo ndodhi krejt ndryshe nga si e imagjinoja. Mustaqelliu, tepër nervoz, kur pa grumbullin e madh të njerëzve para derës së tij, bërtiti për të hapur rrugën me aq forcë, sa m’u rrëqeth i tërë trupi dhe më shteroi krejt frymëzimi. Madje, edhe kur tentova t’i tërheq vëmendjen, duke e kapur lehtësisht për krahu, më dha një shtytje të fuqishme, me të cilën më nxori në fund të turmës.
Ndërkohë, Fatriu nuk merrej vesh ku gjendej. E kërkova një copë herë mes zallamahisë së pasagjerëve që shtyheshin si dallgë. Dhe në fund e gjeta diku larg, të mbështetur pas një shtylle telefoni.
- Ku prapa diellit shkove, kur duhej të ishe i pari te sporteli! - iu shkreha me pezëm.
- A, ç’më ça kokën, ore! – bërtiti me nervozizëm. - Ata të gjithë i kanë njëqind e ca lekët e biletës në dorë, e gjene po rripen me njëri-tjetrin. Pse të lë lëkurën atje, kur s’kam në xhep asnjë kacidhe...
Prita çastin solemn, kur erdhi kamioni dhe hipën të gjithë ata që kishin prerë biletat. Si dhe të gjithë ata që lejonte shoferi jashtë vendeve. Rrëshqita me kujdes mes këmbëve të turmës dhe u gjenda ballazi me shoferin. Flokëlarashi i gjatë, s’donte kurrësesi të dëgjonte e t’i hidhte sytë aty pranë, por vetëm në largësi, ku priste dikë. E shkreha disa herë karikatorin e gatshëm të hallit tim. Po atë nuk e kapi asnjë nga plumbat e mi prej letre. Hipi në timon, i ndihur nga dy policë, përplasi derën e kabinës me forcë dhe u nis si i ndërkryer. Nxirrte kokën nga dritarja deri larg, për të hetuar se mos i ngjitej ndonjë te shkalla e hekurt e spondit të prapsëm.
Sapo u shkreh zallamahia e turmës, që preu bileta për javën tjetër, pashë Fatriun tek po shfrynte hundët pas një muri. Iu afrova lehtas dhe i thashë me shpoti:
- Hë mo trim, ti ishe ai që do ia hipje postës me forcë të shtunën?
- Hipa. - tha me tonin e një zhgënjimi të hidhur, pa më vështruar në sy dhe tregoi hundën e skuqur nga gjaku. - Po shiko si më bënë ata dy derrat blu. Më kanë çarë edhe mëngën e setrës...
Xhaketën e leshtë e kishte të shqepur deri pas shpine dhe ishte i mbushur me zemërim gjer në grykë.
Shkuam ngadalë e pa folur deri te dyqani ku shitej buka dhe morëm racionin e asaj dite. Fatriu e kullufiti pjesën menjëherë edhe piu nja katër grushta ujë, prej gojës metalike të luanit, te çezma aty afër. Pastaj fshiu buzët me mëngën e xhaketës dhe befas tha krejt vendosmërisht:
- Unë do nisem me këmbë për në Sarandë, ti do vish?
Shqeva sytë nga habia dhe e vështrova drejt në ata sytë e tij, ku qepallat me qerpikë të zinj, të dendur, shkundeshin me nervozizëm, si dy furça të sapolara.
- Pooo... n...n...ne duam një muaj të shkojmë me këmbë...
- Jo, mo korbosh, mos u trëmb kaq shumë, tri ditë mban Saranda nga Vlora. - tha çehrengrysur, duke hedhur vështrimin diku larg, në drejtim të Jugut.
- Po të jetë për tri ditë, më mirë nisemi, sesa të presim këtu kot edhe ca ditë të tjera...
- Hajde! - tha duke u kthyer vrikthi dhe u nis, sikur të çlirohej nga një zinxhir i trashë.
Vrapova të arrija hapat e tij të mëdhenj. Nga një gëzim ende i pasigurt që më rrëmbeu befas, as peshën e valixhes nuk po e ndjeja në duar. Qielli ishte gri dhe bënte ftohtë. Por fillova të nxehem shpejt dhe shpresa e re më shtoi dëshirën për të ecur. Për çudi, asnjë makinë nuk po lëvizte nëpër atë rrugë të shkretë me çakëll të bardhë. Kaloi me shpejtësi vetëm një Xhip, që na spërkati me ujin e gropave. Kur ktheja kokën pas dhe shihja që ende dukej gjiu i Vlorës, rruga më ngjante pa fund